Από τα προεκλογικά μπαλκόνια στα ντιμπέητ. Θυμάμαι κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 όταν, όντας πιτσιρίκι και από απλή περιέργεια ακολούθησα ένα παιδικό φίλο σε μια μεγάλη κομματική συγκέντρωση πρωτοκλασάτου πολιτικού της εποχής. Το κλίμα ήταν ισχυρά φορτισμένο, και το κοινό απίστευτα ενθουσιώδες. Νομίζω ότι δεν είχε και τόσο μεγάλη σημασία τι ακριβώς έλεγε ο πολιτικός, αλλά αυτά που έλεγε φαινόταν ότι αφορούν όλους τους εκστασιασμένους παρευρισκόμενους, αφού δεν έχαναν την ευκαιρία να υπογραμμίζουν, δυναμικά και συνεχώς, τα λεγόμενά του με συνθήματα. Ανάλογο κλίμα, καταλυτικά νοτισμένο από την ψυχολογία της μάζας βίωσα ξανά, αρκετά χρόνια αργότερα, μόνο σε μεγάλες ροκ συναυλίες.
Ξέρω ότι πολλοί αναγνώστες άνω των σαράντα έχουν βιώσει ανάλογο προεκλογικό κλίμα, κάτι που σίγουρα δεν έχουν ζήσει οι νεότερες γενιές των εικοσάρηδων αφού πλέον διανύουμε άλλες εποχές και άλλα (προεκλογικά) ήθη. Και στις μέρες μας γίνονται προεκλογικές συγκεντρώσεις αλλά σίγουρα δεν τους αφορούν όλους όπως παλιότερα, αντίθετα, αφορούν λιγότερους οπαδούς που είναι περισσότερο ενταγμένοι στο εκάστοτε στενό κομματικό πλαίσιο, και φαίνεται σήμερα λείπει εκείνο το συστατικό που έκανε τόσο μαζικές και δυναμικές τις προεκλογικές συγκεντρώσεις στο παρελθόν.
Σίγουρα αυτό που δημιουργούσε αυτό το φορτισμένο κλίμα στο, όχι και τόσο μακρινό, παρελθόν ήταν οι χαρισματικοί ηγέτες ως φορείς ιδεολογιών αλλά πολύ περισσότερο το όραμα που πρέσβευαν οι ιδεολογίες. Αυτό το ουτοπικό όραμα σφυρηλατούσε τη, σχεδόν μεταφυσική, σχέση του πολίτη με τον ηγέτη. Αυτό το όραμα μπορούσε να κινητοποιήσει τις μάζες, να βγάλει τον κόσμο από τα σπίτια να του παρέχει μια, απόλυτη σαν πραγματική θρησκεία, ιδεολογική πληρότητα, τροφοδοτώντας τον, ενίοτε, με πλασματικές υποσχέσεις και ψεύτικες ελπίδες.
Ξέρω ότι πολλοί αναγνώστες άνω των σαράντα έχουν βιώσει ανάλογο προεκλογικό κλίμα, κάτι που σίγουρα δεν έχουν ζήσει οι νεότερες γενιές των εικοσάρηδων αφού πλέον διανύουμε άλλες εποχές και άλλα (προεκλογικά) ήθη. Και στις μέρες μας γίνονται προεκλογικές συγκεντρώσεις αλλά σίγουρα δεν τους αφορούν όλους όπως παλιότερα, αντίθετα, αφορούν λιγότερους οπαδούς που είναι περισσότερο ενταγμένοι στο εκάστοτε στενό κομματικό πλαίσιο, και φαίνεται σήμερα λείπει εκείνο το συστατικό που έκανε τόσο μαζικές και δυναμικές τις προεκλογικές συγκεντρώσεις στο παρελθόν.
Σίγουρα αυτό που δημιουργούσε αυτό το φορτισμένο κλίμα στο, όχι και τόσο μακρινό, παρελθόν ήταν οι χαρισματικοί ηγέτες ως φορείς ιδεολογιών αλλά πολύ περισσότερο το όραμα που πρέσβευαν οι ιδεολογίες. Αυτό το ουτοπικό όραμα σφυρηλατούσε τη, σχεδόν μεταφυσική, σχέση του πολίτη με τον ηγέτη. Αυτό το όραμα μπορούσε να κινητοποιήσει τις μάζες, να βγάλει τον κόσμο από τα σπίτια να του παρέχει μια, απόλυτη σαν πραγματική θρησκεία, ιδεολογική πληρότητα, τροφοδοτώντας τον, ενίοτε, με πλασματικές υποσχέσεις και ψεύτικες ελπίδες.
Αν από την δυναμική εικόνα της δεκαετίας του '80 μεταφερθούμε στο περιβάλλον των πρόσφατων πολιτικών ντιμπέητ, θα διαπιστώσουμε ότι πάρα πολλά έχουν αλλάξει. Μπορεί να έχουν περάσει ήδη σχεδόν 50 ολόκληρα χρόνια από το πρώτο, περίφημο ντιμπέητ μεταξύ των Νίξον και Κέννεντυ στις Η.Π.Α., αλλά εδώ, οι τηλεαναμετρήσεις των πολιτικών αρχηγών μάλλον δεν έχουν βρει ακόμα το δρόμο τους, αφού μοιάζουν να πελαγοδρομούν σε βαρετούς, παράλληλους μονολόγους και σε αφόρητα κλισέ που δε φαίνεται να οδηγούν σε συμπεράσματα. Και αυτές οι βαρετές και προβλέψιμες στερεότυπες φράσεις όχι μόνο δε μπορούν να εμπνεύσουν, αλλά αδυνατούν ακόμα και να πείσουν. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι προτίμησαν να κάνουν άλλα πράγματα αντί να παρακολουθήσουν τηλεόραση τα δύο βράδια των ντιμπέητ. Και το παράδοξο είναι ότι αυτούς που επέλεξαν να μην το παρακολουθήσουν δε μπορεί κανένας να τους καταλογίσει αδιαφορία ή ανευθυνότητα, επειδή στη συνείδηση του καθενός από εμάς “νομιμοποιείται” πλέον ηθικά η απαξίωση των πολιτικών θεσμών. Ίσως επειδή, η αμαρτωλή πολιτική πραγματικότητα των τελευταίων ετών μας έχει προκαλέσει ένα είδος “ανοσίας”.
Οι ηθικά μεμπτές συμπεριφορές των πολιτικών, η αλαζονεία της εξουσίας, ο εύκολος πλουτισμός των πολιτικών καριέρας, η ελληνική πατέντα των “ενδιάμεσων” και των μιζών, οι συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, και η ιδιόμορφη νομική “ασυλία” των πολιτικών προσώπων δημιούργησαν στο κοινό αίσθημα κάτι περισσότερο από επιφυλακτικότητα.
Και το μέγιστο σημείο πολιτικοκοινωνικού εκφυλισμού ήταν όταν κυριαρχούσα αξία για καθένα από τους φαινομενικά οργισμένους πολίτες ήταν η χρησιμοποίηση κάθε δυνατού μέσου ανόδου ώστε να καταφέρει κάποιος να κάνει αυτά που κατηγορούσε, αποκομίζοντας το μέγιστο δυνατό όφελος με τη μικρότερη δυνατή προσπάθεια. Και σε αυτό το φαύλο κύκλο που δεν υπήρχε νικητής, ηττημένοι ήταν οι καταρρακωμένοι θεσμοί και η σκουριασμένη, υπερφορτωμένη και δυσλειτουργική δημόσια διοίκηση. Όταν όλα λειτουργούν παράτυπα, ο ουσιαστικός χαμένος είναι ο ίδιος ο πολίτης. Σε αυτό ακριβώς το κομβικό σημείο δημιουργήθηκε και γιγαντώθηκε η απαξίωση και η αδιαφορία. Όταν η πολιτική ταυτίζεται με τη διαπλοκή και τη διαφθορά, τότε τα οράματα και οι ουτοπίες μπαίνουν αναπόφευκτα στην κατάψυξη.
Τη δεκαετία του '90 ήταν πολύ της μόδας η φράση “είμαι πολιτικοποιημένος, όχι κομματικοποιημένος” τώρα πλέον στο 2009, οι περισσότεροι αποποιούνται ακόμα και την “πολιτικοποίηση”. Με την πολιτικοποίηση δεν πληρώνεις τους λογαριασμούς σου, δεν θα λύσεις τα πρακτικά σου καθημερινά προβλήματα. Αν παλιά λέγαμε “ζητείται ελπίς” σήμερα λέμε “ζητείται λύσις”. Τα δύσκολα προβλήματα χρειάζονται απόλυτες λύσεις, και αφού η αναζήτηση του “οράματος” ευτυχώς ή δυστυχώς απέτυχε, αυτό που μας χρειάζεται είναι η απλή λογική. Το όραμα είναι σαν την ποίηση, δίνει τροφή στο συναίσθημα, για να βρεις όμως λύση χρειάζεσαι μαθηματικά 1+1=2.
Όσο για το πάθος των “ροκ” προεκλογικών συγκεντρώσεων του παρελθόντος... μάλλον θα πρέπει να αφήσουμε το ροκ στους ρόκερς, την πολιτική στους πραγματικούς πολιτικούς και την οικονομία στους οικονομολόγους. Τη ρουσφετολογική τακτική, την παραπολιτική, τα βολέματα “ημετέρων”, τις τακτικές “κατόπιν ενεργειών μου...”, τις συμφωνίες κάτω από το τραπέζι και τις πελατειακές σχέσεις ας τα πετάξουμε επιτέλους εκτός πλαισίου, γιατί αυτές οι νοοτροπίες μας έφεραν εδώ και αν δεν εκλείψουν το συντομότερο δυνατόν, δυστυχώς σύντομα δε θα έχουμε πλέον αρκετή απόσταση προς τα κάτω για να διανύσουμε...
